ترجمه ضرب المثل های فرانسه به فارسی

در این بخش که ارائه‌ای اختصاصی از شبکه مترجمین ایران است، سعی شده برای برخی از عبارات نغز و ضرب‌المثل‌های فرانسه معادل‌هایی ارائه شوند. برای هر عبارت ابتدا ترجمه‌ای لغت به لغت آورده شده‌است که معمولا توسط مترجمان مبتدی و نا آشنا با ادبیات فرانسه جایگزین می‌شوند. اما یک مترجم حرفه‌ای می‌تواند با توجه به معنای واقعی عبارت معادل نثر یا شعری برای ضرب‌المثل انتخاب نماید.

2-  Heureux au jeu, malheureux en amour.

ترجمه تحت‌الفظی: در ورق خوش‌اقبال، در عشق بداقبال.

ترجمه ادبی:

قماری را که بردی نیست در پی، باختن دارد. (مضرات قمار)

3- Heureux au jeu, malheureux en amour.

ترجمه تحت‌الفظی: چیزی به‌نام نمی‌توانم وجود ندارد. (غیر ممکن در فرانسه نیست.)

ترجمه ادبی:

هرگز نگو هرگز.

4- Tourner sept fois sa langue dans sa bouche.

ترجمه تحت‌الفظی: قبل از سخن گفتن به میزان طولانی فکر کردن.

ترجمه ادبی (از سعدی):

زبان در دهان، ای خردمند چیست؟  کلید درِ گنجِ صاحب هنر.

چو در بسته باشد چه داند کسی        که جوهر فروش است یا پیله ور.

و یا (از سعدی):

تا ندانی که سخن عینِ صواب است مگوی و آنچه دانی که نه نیکوش جواب است، مگوی.

5- Un tiens vaut mieux que deux tu l'auras.

ترجمه تحت‌الفظی: یک پرنده در دست، بهتر از دو پرنده در شاخ و برگ.

ترجمه ادبی (خیام):

این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار که‌آواز دهل شنیدن از دور خوش است.

ویا:

سرکه نقد به از حلوای نسیه.

6- Tout ce qui brille n'est pas or.

ترجمه تحت‌الفظی: آن‌چه برق می‌زند الزاما طلا نیست.

ترجمه ادبی: (عطار)

گرچه سیم و زر ز سنگ آید برون   در همه سنگی نباشد زر و سیم.

و یا (از سعدی):

زر آن زمان عزیزتر آیدکه ناقدی  بگدازدش به بوته و بگذاردش به قال.

7- Faire d'une pierre deux coups.

ترجمه تحت‌الفظی: دو پرنده را با یک سنگ شکار کردن.

ترجمه ادبی:

با یک تیر دو نشان زدن.

8- Vendre la peau de l'ours (avant de l'avoir tué).

ترجمه تحت‌الفظی: قبل از تخم گذاشتن مرغ،‌ جوجه‌هایش را شمردن.

ترجمه ادبی:

جوجه‌ها را آخر پاییز می‌شمارند.

9- Vendre la peau de l'ours (avant de l'avoir tué).

ترجمه تحت‌الفظی: اسم شیطان را آوردن و بلافاصله ظاهر شدن.

ترجمه ادبی:

موی کسی را آتش زده بودن و یا حلال زاده بودن.

10. Mieux vaut plier que rompre.

ترجمه تحت‌الفظی: تطبیق بده و نجات پیدا کن.

ترجمه ادبی:

در کف شیر نر خونخواره‌ای   غیر تسلیم و رضا کو چاره‌ای.

11- Chat échaudé craint l'eau froide.

ترجمه تحت‌الفظی: یک بار نیش‌خورده، دوبار ترسیده.

ترجمه ادبی:

مارگزیده از ریسمان سیاه و سفید (ریسمان دو رنگ) می‌ترسد.

12- Les petits ruisseaux font les grandes rivières.

ترجمه تحت‌الفظی: جویبارهای کوچک رودخانه‌های بزرگ را می‌سازند.

ترجمه ادبی:

قطره قطره جمع گردد، وانگهی دریا شود.

13- À bon entendeur, salut.

ترجمه تحت‌الفظی: برای شخص حرف گوش کن یک حرف کافی است.

ترجمه ادبی: العاقل یکفی به الاشاره

14- Aide-toi, le ciel t'aidera.

ترجمه تحت‌الفظی: به خودت کمک کن تا خدا به تو کمک کند.

ترجمه ادبی: از تو حرکت از خدا برکت.

15- Autant de têtes, autant d'avis.

ترجمه تحت‌الفظی: افراد مختلف، عقاید مختلفی دارند.

ترجمه ادبی: آشپز که دو تا شد آش یا شور می شود یا بی‌مزه

16- L'erreur est humaine.

ترجمه تحت‌الفظی: انسان یعنی خطا.

ترجمه ادبی:انسان جایزالخطا است.

17- L'habit ne fait pas le moine.

ترجمه تحت‌الفظی: لباس رهبانیت، راهب نمی‌سازد.

ترجمه ادبی (سعدی):

 نه هر که آینه سازد سکندری داند    نه هر که سر بتراشد قلندری داند.

18- Qui ne dit mot consent.

ترجمه تحت‌الفظی: کسی که هیچ نمی‌گوید راضی است.

ترجمه ادبی: سکوت دلیل رضاست.

19- Qui va lentement va sûrement.

ترجمه تحت‌الفظی: کسی که آهسته می‌رود، مطمئن می‌رود.

ترجمه ادبی:

بر شیر از آن شدند بزرگان  دین سوار   کآهسته تر ز مور گذشتند بر زمین.

ویا:

رهرو آن نیست که گه تند و گه آهسته رود          رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود.

20- Tout vient à point à qui sait attendre.

ترجمه تحت‌الفظی: هر اقبالی به موقع خود برای شخص صبور پیش خواهد آمد.

ترجمه ادبی: صبر تلخ است ولیکن بر (میوه) شیرین دارد .

ویا:

گنج صبر اختیار لقمان‌ست   هرکه‌را صبر نیست حکمت نیست .

 منبع : charbzaban